8 grudnia cały świat wspominał Johna Lennona, który dokładnie czterdzieści lat wcześniej został zamordowany na nowojorskim Upper West Side przez swojego fana. W 2020 roku przypada również pięćdziesiąta rocznica rozpadu Beatlesów. Te daty autorka najnowszej biografii, Lesley-Ann Jones, uznaje za pretekst do ponownego przyjrzenia się życiu i twórczości artysty w „Kto zabił Johna Lennona?”.
Perspektywa fanki
„Ludzki umysł i ludzka pamięć są niczym fale. Wciąż zmieniają kształt. Nawet ci, którzy tam byli, którzy znali Johna Lennona i mieli z nim osobiste relacje, potrafią zapominać o pewnych rzeczach. Niektórzy piszą historię na nowo, próbując wypełnić luki, co można im wybaczyć. Czterdzieści lat to długi czas. Dla Johna to było całe życie.”
W ten sposób dziennikarka rozpoczyna swoją długą opowieść o wielu twarzach ex-beatlesa. Branie na warsztat legend muzyki to jej specjalność – zasłynęła pisaniem opasłych tomów o takich postaciach jak Freddie Mercury czy David Bowie. Nie obce było jej również robienie wywiadów z idolami do licznych tytułów prasowych czy podczas eventów, w których pełniła rolę prowadzącej dyskusję. W Europie jest uznaną obserwatorką i znawczynią artystów, na których niegdyś zwrócone były oczy całego świata.
Słowa „idolami” użyłam z premedytacją. Narracja Lesley-Ann to czuła i pełna emocji opowieść fanki. I właśnie z nadużywaniem tej relacji mam największy problem. Choć można usprawiedliwić szczery zachwyt dla dorobku artysty (i Beatlesów), autorka bardzo często skręca z reporterskiej i dziennikarskiej treści na rzecz marzycielstwa i snucia absurdalnych przypuszczeń. Jest to styl, który sprawił, że po kilku rozdziałach 500-stronicowej książki miałam ochotę natychmiast ją zamknąć. Co sprawiło, że tego nie zrobiłam?
Do łóżka i do głowy
Do przeczytania „Kto zabił Johna Lennona?” zachęciło mnie wydawnictwo Zysk i S-ka. Timing na wydanie książki był bardzo dobry, wiele osób w czasie kolejnej rocznicy zwróciło się myślami do tego muzyka. Pewnie niektórzy robili to z nutą nostalgii i uwielbienia, natomiast ja byłam ciekawa nowego spojrzenia na życiorys Lennona.
Z wielką nadzieję zaczynałam czytać Lesley-Ann, która szczególną uwagę zwróciła na fakt, że do tej pory większość uznanych biografii Johna Lennona wyszła spod pióra mężczyzn. Odnosi się do nich krytycznie, mając pretensje do autorów o stawianie się w ważniejszej pozycji, niż realnie była możliwa. Dodatkowo zaznacza, że „nie są (oni) w stanie nauczyć zbyt wiele młodszego, rozemocjonowanego czytelnika, który oczekuje znacznie więcej, niż niekończącej się litanii faktów”. I trzeba przyznać, że poprzez kontekstowe wspominanie współczesnych gwiazd i ich koneksji z Beatlesami powstał pomost dla młodych czytelników. Kalendarium najważniejszych wydarzeń nie kończy się na 8 grudnia 1980, kiedy Mark Chapman oddał swój strzał. Znajdujemy tu też „Saturday Night Live” z 2018, Miley Cyrus czy 80. urodziny Yoko Ono.
John Lennon ma w tej biografii wszystkie kolory – jest czułym kochankiem i mizoginem, buntownikiem i człowiekiem, który poszedł na sprzedajne kompromisy, a także bardzo szczerym kłamcą. Lesley-Ann stara się zgłębic w jego sprzeczności, pieczołowicie analizując wywiady, teksty kultury i archiwa. Nie można zaprzeczyć, że dysponuje imponującą wiedzą, co ze swojej nerdowskiej perspektywy naprawdę propsuję. W tekście zamieszcza również fragmenty swoich rozmów z rodziną i bliskimi współpracownikami Lennona, w tym z Cynthią Lennon, Johnie Hampem czy Jeffem Dexterem.
W opowieści irytujący jest jednak pojawiający się czasem pełen egzaltacji ton. Mimo wszystko zbyt często wchodzimy Lennonowi do łóżka, a czasem próbujemy – nieskutecznie – do głowy.
„Kto zabił Johna Lennona?” – zimno, zimniej, coraz zimniej
Lennon nigdy nie był mi „bliski”. Ominęła mnie beatlemania, a najbliżej Johna byłam czytając i oglądając wspaniałą publikację „The Lennon Letters”, w której umieszczono fragmenty listów, wiele archiwalnych zdjęć i anegdot – bez interpretacji, pozostawiając umysłowi wolność w dokonaniu wyboru, łączeniu kropek i domyślaniu się. Bardziej autorski i narzucający narrację zabieg zastosowano również na końcu nowego wydawnictwa Zysk i S-ka – znajdziemy tam m.in. kalendarium z życia, obfite wyjaśnienia w przypisach, cytaty znanych ludzi (w tym… Lennona) o Beatleasach. No i bonusik, czyli opisy ulubionych piosenek autorki, będące kolejną mikro-encyklopedią.
Wnikliwy czytelnik recenzji, pokroju mojego ulubionego redaktora Regulskiego, może zapytać jeszcze o tytuł i jego znaczenie względem tekstu. Entuzjaści teorii spiskowych mogą się zawieść, ponieważ śmierć Lennona jest tu rozpatrywana metaforycznie – w różnych aspektach osobowościowych. Czy zabił go Chapman? A może umierał on kilka razy, w różnych etapach swojego życia?
Przypuszczam, że świetnie odnalazłabym się w tej książce kilka lat temu, kiedy wciągałam jak szalona wszystko, co dotyczyło kulturalnej rewolucji XX wieku. Z chęcią pożyczę, chociażby po to, żeby ktoś powiedział mi czy w niektórych kwestiach nie przesadzam.
Książkę „Kto zabił Johna Lennona?” otrzymałam od wydawnictwa Zysk i S-ka, za co bardzo dziękuję. Mam nadzieję, że mimo wszystko jeszcze mnie lubią.
Recenzowała: Joanna Hała
Więcej naszych tekstów o książkach:
- Jolanta Kikiewicz: Lady Day śpiewa bluesa
- Jolanta Kikiewicz: LitSunday: Patti Smith
Zobacz także
